Additionele artikelen Grondwet

Uitleg

Additionele artikelen worden aan de Grondwet toegevoegd na een herziening van de Grondwet. Dit is iets heel anders dan het toevoegen van amendementen aan de Grondwet, zoals dat bijvoorbeeld in de Verenigde Staten gebruikelijk is.

Het toevoegen aan de Grondwet van additionele artikelen beoogt een soepele overgang mogelijk te maken tussen de nieuwe tekst van de Grondwet en bestaande wetgeving, die aan de Grondwet moet worden aangepast. In veel gevallen bepalen de toegevoegde artikelen de datum waarop een bepaald grondwetsartikel in werking treedt. Een tweede functie van een additioneel artikel is dat het regelt óf en hoelang de oude tekst van het betreffende grondwetsartikel van kracht blijft. Met deze twee functies vormen additionele artikelen een overgangsregeling bij een wijziging van de Grondwet.

Een grondwetswijziging, en zeker de integrale herziening van 1983, vergt vaak nadere uitwerking in een aantal wetten in formele zin. Additionele artikelen creëren hiervoor ruimte door de inwerkingtreding van een aantal (nieuwe) grondwetsvoorschriften op een later tijdstip van kracht te laten worden. Vervolgens kan in de additionele artikelen worden vastgelegd dat een vervallen grondwetsartikel van kracht blijft totdat bestaande wetten en regels zijn ingetrokken of gewijzigd. Dit verleent de (formele) wetgever meer tijd om de wetgeving aan te passen aan de nieuwe voorschriften van de herziene Grondwet.

Dit ‘systeem’ leidt ertoe dat na een aantal jaren de additionele bepalingen hun betekenis verliezen, omdat het tijdstip wordt bereikt waarop de herziene grondwetsbepalingen ingaan. Bij een afzonderlijke wet worden de additionele artikelen dan vervallen verklaard.

Een recent voorbeeld is de Wet houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot het doen vervallen van additionele artikelen die zijn uitgewerkt van 8 juli 2020. ¹ Stb. 2020, 215. Zie Kamerstukken II 2019/20, 35417, nr. 1-3.

De stand van zaken in 2020 is dat van de oorspronkelijke 30 (aangeduid met romeinse cijfers: XXX) additionele artikelen er inmiddels 28 zijn vervallen.

Wat nog resteert, zijn de volgende twee additionele artikelen.