Schaf het stemrecht af!

Al weken wordt er gesproken over het feit dat een groot deel van de bevolking de aankomende gemeenteverkiezingen niet van plan is om te gaan stemmen. Dat schijnt een probleem te zijn, want met man en macht wordt geprobeerd de burger lekker te maken met slogans en cadeautjes, om toch maar te gaan stemmen. Waarom willen we zo graag dat deze mensen iets gaan doen waar ze geen zin in hebben? Ik schrijf hier graag op wat ik eigenlijk niet mag zeggen: ik ga niet stemmen. Sterker nog, ik vind dat het stemrecht zo snel mogelijk moet worden afgeschaft. Het basisidee van democratie is dat men middels een bepaalde vorm van overleg samen tot een besluit komt over wat er in het land moet gebeuren. Wat het beste is voor de maatschappij. Rousseau legt in zijn boek “Het Maatschappelijk Verdrag” (1762), dit principe uit door middel van een onderscheid tussen de particuliere wil en de algemene wil. Mensen zijn geneigd om vanuit hun eigenbelang te denken, hun eigenliefde, wat in maatschappelijk verband neerkomt op egoïsme. Je zult in een vergadering snel geneigd zijn om jouw eigenbelang te verdedigen, alsof dat tegengesteld is aan het belang van het bedrijf. Dit is een uiting van een particuliere wil. Voor een succesvolle democratie, met als resultaat een succesvolle samenleving, moeten we volgens Rousseau op zoek naar de algemene wil. Dit betekent dat we zoeken naar wat het beste is voor iedereen en dus voor de samenleving, in plaats van alleen wat het beste is voor mijzelf. Deze algemene wil kunnen we vinden door in een redelijk gesprek met elkaar te gaan, een gesprek waarin we op zoek gaan naar wat het beste is voor allen, waarbij we ons eigenbelang tussen haakjes zetten.

Nu, hoe is de situatie momenteel in Nederland? Is dit een behoorlijke democratie? Nee. Partijen zijn bij uitstek gericht op de particuliere wil van de burger, en de burger stemt vanuit zijn particuliere wil. Mijn oma stemde altijd op de VVD, want dat was een partij voor ondernemers en zij had een eigen zaak. Mijn buurman stemt op de 50+ partij, want hij is 55. ‘Dan komen ze op voor mijn belangen’, zegt hij. Als we op deze manier uiting geven aan onze particuliere wil, wordt het beleid van een soeverein gebaseerd op de ‘volonté de tous’, een optelsom van particuliere willen, in plaats van de ‘volonté générale’. De consequentie van de particuliere wil volgen in combinatie met stemrecht, is dat politieke partijen als kippen zonder kop de particuliere wil van de burger proberen te bevredigen. De burger garandeert immers hun zeer fragiele en hoogstwaarschijnlijk tijdelijke macht; je bent zo sterk als je achterban. Zodra de ene verkiezingsronde voorbij is volgt er alweer een volgende, en zodoende wordt elke beslissing van een politicus niet bepaald door ‘wat is het beste voor de samenleving?’, maar door ‘met welke beslissing krijg ik zoveel mogelijk stemgerechtigden achter mij?’.

Stel dat we dat stemrecht afschaffen. Dan hoeven de burgers niet meer met tegenzin naar de stemhokjes te worden gesleept, en, belangrijker: dan kunnen politici zich bezighouden met waar ze zich mee bezig zouden moeten houden; in gesprek gaan, op zoek gaan naar wat het beste is voor de samenleving, en de uitkomst hiervan omzetten in wetgeving.