Schipperen met de constitutie van Lampedusa

Prof. Ernst Hirsch Ballin gaf in zijn pitch een mooi perspectief op de totstandkoming van een constitutie, waarin hij heel treffend een parallel trekt met de huidige wereldproblematiek. Het gaat om problematiek die geen pasklare oplossing kent en vaak een keuze tussen twee (of meerdere) kwaden betekent. Wel kan de situatie iets verbetert worden. Eén van die verbeteringen vormt het creëren van draagvlak.

Het kleine eilandje Lampedusa ligt geografisch gezien dichterbij Tunesië dan bij Sicilië, maar vormt bestuurlijk gezien onderdeel van Italië. Qua grootte is het vergelijkbaar met Schiermonnikoog, maar qua migratieproblemen doet het niet onder voor een groot land als de Verenigde Staten. Juist deze tegenstellingen wekken het vraagstuk van constitutie op. Want van wie is dit probleem nu eigenlijk? Overduidelijk is dat het kleine eiland dit niet zelf kan oplossen. Wat is constitutie en wat betekent dit voor ons?

De plicht niet te laten verdrinken, in zowel letterlijke als figuurlijke zin, vormt een punt van discussie in onze samenleving. Prof. Ernst Hirsch Ballin spreekt in dit verband zowel over de bootvluchtelingen als onze lange, onzekere asielprocedures. Deze discussie heeft juridisch gezien een eenvoudig antwoord, zoals Prof. Ernst Hirsch Ballin zelf ook al aangeeft. Op grond van internationale verdragen is Nederland verplicht om in te grijpen. De gemiddelde burger zal dit echter opvatten als een nobel streven. Niemand vindt uiteraard dat men vluchtelingen moet laten verdrinken of dat mensen ellenlang  moeten wachten op een besluit in hun asielprocedure, maar de maatschappij beseft ook dat iedere actie gevolgen heeft. Het stelselmatig opvangen van mensen werkt logischerwijs in de hand dat nog meer mensen de oversteek zullen maken. De asielprocedures versnellen kan tot gevolg hebben dat geen zorgvuldig onderzoek gedaan kan worden en Nederland een nog groter aantal asielzoekers krijgt. Dit onderzoek is juist belangrijk, omdat er een informatie asymmetrie tussen de aanvrager – die vaak om gegronde redenen niet al zijn kaarten op tafel legt – en de behandelaar bestaat.

Hoe kun je dit oplossen? Als ik dat had geweten, was ik uiteraard de politiek in gegaan. Zoals prof. Ernst Hirsch Ballin zelf ook al aangeeft, heeft dit vraagstuk misschien wel geen echte oplossing. Een mooi voorbeeld om dat te illustreren vormt de discussie omtrent oorlogvoering. Bij het ontstaan van een brandhaard elders op de wereld laait vaak de discussie op over het ingrijpen en/of meewerken van Nederland aan de oorlog. Niet altijd is duidelijk welke partijen exact bij de oorlog betrokken zijn, maar ook de vraag welke partij gesteund moet worden is een lastige. Iedereen weet dat een verhaal meerdere kanten heeft en eigenlijk is er nooit een partij die volkomen gelijk of volkomen ongelijk heeft. Juist nu voor ieder vaak wat te zeggen valt, maakt dat een goede, eenduidige oplossing volgens mij niet bestaat. Ik kom daarom ook tot de conclusie dat het te eenvoudig is om ten aanzien van het bootvluchtelingen problematiek een praktische oplossing te presenteren.

Voor asielprocedures geldt hetzelfde probleem. Niemand verlaat voor zijn plezier zijn vaderland en laat daar alles achter. Zeer begrijpelijk zal diegene bij het bereiken van het land van asiel, waar vaak een lange tocht aan vooraf gaat, zich niet zomaar laten wegsturen. Dat een asielzoeker daarom zijn of haar paspoort weggooit of een ander dialect aanneemt om de kansen te vergroten, vind ik heel begrijpelijk. Het probleem van de lange asielprocedures ligt niet alleen bij de aanvrager en ook niet alle asielzoekers zullen de situatie naar hun hand zetten, maar dat het IND veel uit te zoeken heeft bij een dergelijke aanvraag  staat wat mij betreft vast. De vraag of dit zoveel sneller kan als prof. Ernst Hirsch Ballin betoogt, vind ik dan ook lastig te beantwoorden. Efficiëntieslagen kunnen binnen ieder bedrijf worden gemaakt, maar te snel beslissen is ook geen optie. Nu in Nederland het gelijkheidsbeginsel erg belangrijk is, vind ik dat bij de komst van asielzoekers in grote getalen extra voorzichtigheid moet worden betracht. Een onzorgvuldige beslissing kan onwenselijke precedenten scheppen voor toekomstige en huidige aanvragers. Zorgvuldigheid dient naar mijn mening dan ook te prevaleren.

De situatie waarin alle bootvluchtelingen worden opgevangen en asielprocedures op korte termijn afgerond zijn vormt de ideale situatie. Deze situatie vormt echter ook een illusie, aangezien mij dit geen realistische doelstelling lijkt. Wat mij betreft moet de ideale situatie, zoals prof. Ernst Hirsch Ballin schetst, beschouwd worden als een richtlijn en een streven. In mijn optiek zal dan ook gezocht moeten worden naar een balans, waarbij men moet waken voor een overbelasting van ons eigen bestaan. Het betreft een proces van jaren waarbij de politiek een duidelijke koers moet varen, maar wel oog moet houden voor beide partijen. Schipperen dus. Vasthouden aan onze idealen en tradities, die de constitutie van ons bestaan vormen, maar tegelijkertijd ook oog houden voor de mensen om ons heen. Wat dat betreft ben ik het met prof. Ernst Hirsch Ballin eens. De constitutie behelst ook wat mij betreft meer dan een land en meer dan een bevolkingsgroep alleen.